Papainit na mundo, trahedya ng kapitalismo

Ilang-Ilang D. Quijano
Pinoy Weekly, Taon 5 Blg. 14
Abril 19, 2007

Matitinding bagyo. Madalas na pagbaha. Tagtuyot. Kagutuman at kawalan ng sariwang tubig. Paglaho ng mga halaman at hayop. Pagkawasak ng mga baybaying-dagat at isla. Paglaganap ng mga sakit.

Hindi na lamang kathang-isip ang mga senaryong ito na kadalasang iniuugnay sa pagkagunaw ng mundo. Nagaganap na at magaganap pa ang mala-trahedyang mga epekto ng pagbabago ng klima (climate change) dahil sa pag-init ng mundo (global warming).

Ngayong Abril, naglabas ang IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) ng makasaysayang ulat. Sinasabi nitong nakakaalarma ang pag-init ng mundo sa nakaraang kalahating siglo, na 90% ay gawa ng tao. Tataas pa ito ng 1.8-4.0 °C hangggang 2100, at hene-henerasyon ng sangkatauhan ang apektado. (Tingnan ang ‘Paano nangyayari ang pag-init ng mundo’.)

Ang ulat ay ginawa ng mga siyentista mula sa 130 bansa na nagsuri sa libu-libong datos na nakalap simula 1970. Sinubukan itong palabnawin ng ilang siyentista mula sa industriyalisadong mga bansa katulad ng US, Tsina, Russia, at Saudi Arabia; ngunit tumindig ang karamihan na ang pag-init ng mundo ay seryosong problemang kailangang harapin.

Sa kalakhan, mapangwasak ito sa mga likas-yaman, seguridad sa pagkain at sariwang tubig, kabuhayan, at kalusugan. (Tingnan ang ‘Ilan sa mga epekto ng Global Warming’.)

Kalakhan na ng mga greenhouse gas (GHG) emission, sanhi ng pag-init ng mundo, ay nagmumula sa mayayamang bansa na may pinakamalalaking industriya. Ngunit ang kakatwa, pinaka-apektado ang mahihirap at atrasadong mga bansa, katulad ng Pilipinas, na sensitibo sa mga pagbabago sa klima at walang kapasidad na tugunan ang mga epekto nito.

Pinsala sa ’Pinas

Kasabay ng pag-init ng mundo, tumaas din ang temperatura sa bansa mula 1920. Dumarami ang maiinit na araw at dumadalang ang malalamig. Nag-umpisa ring tumaas ang sea level sa Pilipinas mula 1970.

Nagkatotoo ang pangamba ni Dr. Emmanuel Anglo, eksperto sa climate change ng Manila Observatory-Ateneo de Manila University, nang maganap ang landslide na hatid ng 10 araw na walang tigil na pag-ulan sa Guinsaugon, Leyte noong Pebrero 2006. Kumitil ito sa buhay ng daan-daang mga mamamayan.

Ayon sa pananaliksik noong 2001 ni Dr. Anglo, dadami at lalakas ang mga bagyong dadaan sa Pilipinas. Kung dati-rati’y pumapasok ang karamihan ng bagyo sa Hilagang Luzon, natuklasan niyang pumapasok na ngayon ang karamihan sa Silangang Bisaya. Malala pa rito, tumatawid ang mga ito sa kanlurang bahagi ng bansa – kaya napipinsala na rin ang mga lugar na dating hindi tinatamaan ng bagyo.

“Dati-rati, pagtama ng bagyo sa lupa, hihina na ito. Ngayon, tumatagal na ang buhay nito kaya nakakatawid sa matataong lugar katulad ng Metro Manila,” inihayag ni Dr. Anglo sa PINOY WEEKLY.

Sa pag-aaral noong 2006 hinggil sa epekto ng climate change sa Pilipinas, kinumpirma ng grupong Greenpeace ang pagdalas ng mga labis na aberya sa panahon. Pitong mayor na landslide o pagguho ng lupa dulot ng malalakas na ulan ang naitala mula 1991 hanggang 2004. Malaking pinsala ang dulot ng mga ito: kada taon, karaniwang umaabot sa 593 ang mga namamatay; P4.6-Bilyon ang halaga ng pagkasira sa ari-arian; P3-B ang halaga ng pagkasira sa agrikultura; at libu-libo ang nawawalan ng tirahan at hanapbuhay.

Dumalas din ang pamamayani ng El Niño (tag-init) at La Niña (tag-ulan). Mula 1950 hanggang 1970, nagkaroon lamang ng tatlong La Niña at dalawang El Niño. Ngunit mula 1970 hanggang 2005, umakyat ito sa limang La Niña at pitong El Niño.
Naobserbahan sa bansa ang kaugnay na mga epekto ng climate change katulad ng pagbaba ng produksiyon sa agrikultura; pagkamatay ng mga bahura (coral reefs), hayop at halaman; pagkaubos ng sariwang tubig; malnutrisyon at sakit. Siyempre pa, mga maralita ang pangunahing pumapasan ng mga problemang ito.

Pinalala ng gobyerno

Pinalalala ang mga epekto ng climate change ng nawasak nang kapaligiran ng Pilipinas dulot ng pagtotroso, pagmimina, sobrang pangingisda, at polusyon. Halimbawa, ang landslide sa Guinsaugon ay may kakambal na epekto ng malakas na ulan at kalbong kabundukan.

Sinisisi ng Kalikasan-People’s Network for the Environment ang gobyerno sa paglala ng climate change at pagkawasak ng kapaligiran na umano’y dulot ng mga patakaran ng neo-liberal na globalisasyon.

Sa halip na pangalagaan, ibinukas ng gobyerno sa industriyalisadong mga bansa ang mga likas-yaman ng Pilipinas, dahilan para maubos ang mga ito. (Halimbawa, kinalbo ng mga kompanyang US at Hapon ang mga kagubatan mula 1920 hanggang 1980; nawala ang maraming bakawan dahil ginawang palaisdaan ng mga kompanyang Taiwanese.)

Nakakadagdag din umano sa mga GHG emission ang pagsandig ng gobyerno sa inaangkat na langis. Sa Pilipinas, pinaka-malaking sanhi ng mga GHG emission ang sektor ng enerhiya (39%) na nakadepende sa kumbensiyunal na mga fossil fuel gaya ng langis at karbon (coal). Wala pa sa 0.2% ang renewable energy o enerhiyang di nagdudulot ng polusyon gaya ng nagmu-mula sa tubig, hangin at araw.

“Hindi makaalpas ang gobyerno sa pagiging dependent sa enerhiya sa inangkat na langis dahil magagalit ang tatlong dayuhang kompanya ng langis (Shell, Caltex, at Petron) at dayuhan ding may-ari ng mga power plant, katulad ng Mirant ng US,” inihayag sa PINOY WEEKLY ni Clemente Bautista, pambansang tagapag-ugnay ng Kalikasan-PNE.

Hinaing naman ni Dr. Anglo, hindi pa rin pinauunlad ng gobyerno ang sistema sa paghahanda at kontrol sa mga sakuna, sa kabila ng paglala ng mga ito.

Bagong sistema

Dahil hindi industriyalisado, maliit ang kontribusyon ng Pilipinas sa pandaigdigang mga GHG emission. Kaya naman hindi naniniwala si Dr. Anglo na makakatulong sa pag-ampat sa climate change ang pagsasara dito ng mga power plant na pinatatakbo ng langis. “Bakit tayo magpepenitensiya para sa kasalanan ng iba?” aniya, patungkol sa mga mauunlad na bansa.

Ang US ang nagpapakawala ng pinakamaraming carbon dioxide emission (6008.6 milyong metro tonelada noong 2005) sa daigdig. Lampas ito sa kalahati ng carbon dioxide emission ng lahat ng industriyalisadong bansa. Sa kabila nito, o marahil dahil dito, hindi pumirma ang US sa Kyoto Protocol o pandaigdigang kasunduan na layong ibaba ang antas ng mga GHG emission.

Inihayag ni Bautista na patunay ang pinakahuling ulat ng IPCC na ang pag-init ng mundo ay isang “lohikal na produkto” ng pandaigdigang sistemang pang-ekonomiya na “hindi nakabubuhay, kontra-kalikasan, at kontra-mamamayan.”

“Hindi tatagal ang mundo sa kapitalismo. Hindi layunin ng mga monopolyo kapitalista, pangunahin ng US, na pangalagaan ang kalikasan. Nais nitong mahuthot ang pinakamaraming likas-yaman sa pinakamababang halaga, para makuha ang pinakamalaking tubo,” aniya.

Inirerekomenda ng gobyerno at ilang mga grupong pangkalikasan ang maliliit na hakbang para mabawasan ang mga carbon dioxide emission ng bawat indibidwal. Bagaman nararapat, naniniwala ang Kalikasan-PNE na hindi nito sinasapul ang ugat ng problema.

Mas produktibo umanong turuan ang bulnerableng mga komunidad na kilalanin at kontrolin ang mga epekto ng climate change. Pinaka-mahalaga, ani Bautista, ang paghahanap ng “bagong sistema na mas magiging mahusay sa paggamit ng mga rekurso, tunay na mangangalaga sa kalikasan, at magbibigay na maunlad na kabuhayan sa lahat.”

Ang sistemang ito kaya ang makakapagligtas sa mundo sa trahedyang nagaganap sa ilalim ng kapitalismo?